ETF a pozostałe fundusze inwestycyjne

ETF A POZOSTAŁE FUNDUSZE INWESTYCYJNE

W materiale poświęconym rodzajom funduszy inwestycyjnych skupiliśmy się na podziale funduszy według polskiego prawa na fundusze inwestycyjne otwarte (FIO), specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte (SFIO) i fundusze inwestycyjne zamknięte (FIZ), a wśród FIZ-ów na FIZ-y publiczne i niepubliczne. W tym materiale naszą uwagę skoncentrujemy na szczególnym typie publicznego FIZ-a – funduszu portfelowym, będącym polską konstrukcją funduszu typu ETF. Zanim jednak zaczniemy omawianie różnic pomiędzy portfelowym
FIZ-em a pozostałymi kategoriami funduszy inwestycyjnych, warto kilka zdań poświęcić innemu kryterium podziału funduszy inwestycyjnych, bezpośrednio związanemu z ideą powstania funduszy typu ETF, mianowicie kryterium sposobu zarządzania. Według tego kryterium, fundusze inwestycyjne można podzielić na fundusze zarządzane aktywnie, fundusze zarządzane indeksowo, a także fundusze wykorzystujące obie te techniki w ramach strategii core-satellite – fundusze zarządzane hybrydowo. Aby jak najbardziej klarownie uchwycić różnice pomiędzy tymi sposobami zarządzania, w naszych przemyśleniach będziemy odnosić się głównie do funduszy akcyjnych.

Zarządzanie pasywne czy indeksowe?

Zanim przejdziemy do opisywania różnic pomiędzy ETF-ami a pozostałymi funduszami inwestycyjnymi, rozwiejmy wątpliwości na temat nazewnictwa funduszy opierających swoją strukturę o skład indeksów. W potocznym, przyjętym dotychczas przez rynek funduszy języku stosuje się termin „zarządzanie pasywne”. Słowo „pasywne” zostało użyte z jednej strony dlatego, że jest jednym z przykładów słowa przeciwstawnego do słowa „aktywny”, a z drugiej strony zapewne również dlatego, że zarządzający aktywnie, poprzez użycie słowa odbieranego powszechnie jako nacechowane negatywnie, chcieli niejako zniechęcić inwestorów do tej drugiej formy inwestowania. Właśnie ze względu na negatywne skojarzenia ze słowem „pasywny” i aby oddać to, że zarządzanie w oparciu o indeksy nie jest działaniem biernym, ale działaniem wymagającym wysiłku ze strony wielu podmiotów, sami używamy i zachęcamy do używania terminu „zarządzanie indeksowe”. Słowa „pasywny” będziemy używać jedynie w kontekście zbioru funduszy indeksowych i funduszy typu ETF. Taką grupę funduszy będziemy określać mianem funduszy pasywnych.

Fundusze pasywne a fundusze aktywne

Zarówno fundusze zarządzane indeksowo jak i aktywnie mogą być tworzone jako FIO, SFIO czy nawet FIZ, jednak tym, co je odróżnia, jest sposób dobierania inwestycji do portfela.

Celem inwestycyjnym funduszy zarządzanych indeksowo jest jak najdokładniejsze odwzorowywanie stóp zwrotu z wybranego benchmarku (indeksu, grupy kilku indeksów lub określonego koszyka akcji spółek). Aby to osiągnąć, takie fundusze konstruują swoje portfele tak, aby ich struktura jak najbardziej przypominała strukturę benchmarku – czy to pod względem wag poszczególnych spółek, czy to pod względem ekspozycji na wybrane czynniki ryzyka (np. beta portfela, określona ekspozycja na sektory czy na spółki dojrzałe i wzrostowe itp.). Proces inwestycyjny odbywa się niejako mechanicznie, w oparciu o wyniki wygenerowane przez model finansowy. Głównym zadaniem zarządzającego jest więc jedynie stworzenie odpowiedniego modelu finansowego, a następnie okresowe monitorowanie odchylenia struktury portfela funduszu od struktury benchmarku i ewentualne zawieranie wymaganych transakcji dostosowawczych. Względna prostota podejmowania decyzji inwestycyjnych sprawia, że koszty zarządzania takim funduszem są stosunkowo niskie, a stopa zwrotu z inwestycji w fundusz jest zbliżona do wyniku benchmarku.

Zupełnie inny proces decyzyjny zachodzi w przypadku funduszy zarządzanych aktywnie. Celem takich funduszy jest bowiem osiąganie stóp zwrotu wyższych niż deklarowany benchmark (czyli tzw. pobicie benchmarku). Warto jednak w tym miejscu zwrócić uwagę na to, że nie zawsze deklarowany benchmark jest odpowiedni dla danego funduszu – należy zwrócić uwagę przede wszystkim na to, czy taki benchmark jest oparty o indeksy dochodowe (o typach indeksów dowiesz się więcej z poprzedniego materiału) i czy obejmuje on faktyczny obszar inwestycji funduszu. Jeżeli tak nie jest, to musimy podjąć dodatkowy wysiłek i sami we własnym zakresie ustanowić właściwy benchmark, w stosunku do którego będziemy oceniać wyniki funduszu aktywnie zarządzanego.

Istnieje wiele technik aktywnego inwestowania zmierzającego do pobicia benchmarku. Można je podzielić na 4 zasadnicze grupy strategii:

• Strategie typu bottom-up – decyzje inwestycyjne podejmowane są na podstawie gruntownej analizy akcji poszczególnych spółek – jej sytuacji finansowej, oferty produktowej/usługowej, przewag konkurencyjnych, osób nią zarządzających czy ładu korporacyjnego. W ramach tej strategii można wyróżnić podejście inwestowania w wartość (value-based approach, value investing) oraz podejście inwestowania w spółki wzrostowe (growth-based approach);
• Strategie typu top-down – decyzje inwestycyjne są następstwem wielopoziomowej analizy obejmującej analizę makroekonomiczną, analizę regionów i krajów oraz analizę sektorów i branż. Wśród podejść do inwestowania typu top-down można wyodrębnić alokację geograficzną (geographic allocation), rotację sektorową (sector rotation), strategię opartą o zmienność (volatility-based strategy) oraz inwestowanie tematyczne (thematic investment);
• Strategie oparte na czynnikach ryzyka (factor-based strategies) – proces inwestycyjny polega na wyodrębnieniu czynników mających pozytywny wpływ na premię za ryzyko, a następnie utworzeniu portfela funduszu w taki sposób, aby był on przeważony w stronę czynników uznanych przez zarządzającego za najbardziej zyskowne. Tymi premiami za ryzyko mogą być: value – spółki o np. niskim wskaźniku C/Z; price momentum – spółki, których kurs zachowywał się lepiej od rynku w danym okresie; growth – spółki z dużym potencjałem wzrostu przychodów i zysków; czy quality – spółki o silnych fundamentach;
• Pozostałe – strategie mniej standardowe, np. podejście aktywistyczne (activist investing) polegające na zakupie mniejszościowego udziału i próbie wywarcia nacisku na zmiany w strategii albo w działalności operacyjnej i/lub finansowej spółki, głównie poprzez uzyskanie reprezentacji w jej zarządzie; inwestowanie w oparciu o zdarzenia zachodzące w spółce (event-driven strategies) typu fuzja lub przejęcie, restrukturyzacja, wykup akcji czy sprzedaż wydzielonej części przedsiębiorstwa; strategie arbitrażowe rozpoznające anomalie cenowe na podstawie analizy statystycznej i technicznej (statistical arbitrage/stat arb-based strategies) albo wykorzystujące analizę ogromnej ilości danych dotyczących transakcji i kwotowań do identyfikacji tymczasowej (liczonej wręcz w milisekundach!) nierównowagi na rynku (market microstructure-based arbitrage strategies).

Niezależnie od wykorzystywanej techniki inwestycyjnej, zarządzanie aktywne cechuje się większą pracochłonnością i złożonością niż zarządzanie indeksowe. Stąd też koszty zarządzania funduszem aktywnym są kilka lub nawet kilkanaście razy wyższe niż koszty zarządzania funduszem pasywnym z ekspozycją na ten sam benchmark. Bardziej dogłębna analiza przeprowadzana przez analityków i zarządzających funduszami aktywnymi nie zawsze idzie jednak w parze z lepszymi wynikami inwestycyjnymi. Wiele badań (m.in. SPIVA Scorecard) sugeruje, że o ile w krótkim terminie (1-3 lata) ponad 1/3 zarządzających jest w stanie pobić swój benchmark, o tyle w długim terminie (5 lat i więcej), m.in. właśnie ze względu na wyższe koszty funkcjonowania funduszu, udaje się to już niewielkiemu odsetkowi zarządzających (20% lub mniej).

Stosunkowo niska skuteczność aktywnego zarządzania i brak konsekwencji w pobijaniu benchmarków (tylko niewielki odsetek zarządzających jest w stanie utrzymywać się w czołówce rok do roku) zwiększają prawdopodobieństwo tego, że wybrany przez nas fundusz aktywnie zarządzany w zakładanym okresie czasu przyniesie wyniki poniżej benchmarku. Ryzyko osiągnięcia gorszej stopy zwrotu, a także niechęć do przeprowadzania czasochłonnej analizy rynku funduszy inwestycyjnych w celu dokonania inwestycji w potencjalnie najlepszy z nich, wpłynęły w ostatnim dwudziestoleciu na wyraźny wzrost zainteresowania inwestorów funduszami przynoszącymi „gwarantowany” zwrot na poziomie zwrotu z indeksu (pomniejszonego oczywiście o koszty funkcjonowania funduszu), czyli funduszami zarządzanymi indeksowo, kosztem właśnie funduszy zarządzanych aktywnie. Ten trend objął w szczególności inwestycje w fundusze typu ETF.

ETF-y a fundusze indeksowe

Fundusze zarządzane indeksowo można podzielić zasadniczo na dwie kategorie – fundusze indeksowe i fundusze typu ETF.

Fundusze indeksowe działają w taki sam sposób jak pozostałe tradycyjne fundusze inwestycyjne (w tym podrozdziale pod tą definicją kryją się FIO i SFIO, ponieważ konstrukcja FIZ-a jest wykorzystywana najczęściej do prowadzenia bardziej skomplikowanych lub mniej zdywersyfikowanych strategii), z tą jedynie różnicą, że fundusze indeksowe mają bardziej restrykcyjną politykę inwestycyjną, nastawioną na jak najwierniejsze odzwierciedlanie struktury benchmarku. Zostając uczestnikiem funduszu indeksowego posiadamy proporcjonalny do ilości posiadanych przez nas tytułów uczestnictwa udział w zyskach i stratach funduszu, a także mamy możliwość wejścia lub wyjścia z inwestycji w fundusz właściwie każdego dnia roboczego. Takie wejście lub wyjście odbywa się poprzez bezpośrednie nabycie od lub zbycie do funduszu tytułów uczestnictwa po wycenie z końca dnia – wycena ta nie jest nam niestety znana w momencie nabycia/zbycia, a sporządzona zostaje najczęściej dopiero kolejnego dnia roboczego. Wtedy też zazwyczaj następuje rozliczenie naszej transakcji (choć w przypadku umorzenia może ono odbyć się nawet kilka dni później). W związku z inwestycją w fundusz indeksowy ponosimy koszty zarówno związane z posiadaniem tytułów uczestnictwa (opłatę za zarządzanie oraz pozostałe koszty operacyjne i transakcyjne funduszu), jak i te związane z wejściem/wyjściem z inwestycji, najczęściej w postaci opłat manipulacyjnych (choć istnieją również przypadki funduszy lub określonych sposobów na inwestycję w wybrany fundusz, kiedy nie są pobierane od nas żadne opłaty manipulacyjne).

Fundusze typu ETF, mimo iż traktowane odrębnie, są tak naprawdę szczególną odmianą funduszy indeksowych (dla wtajemniczonych: również ETF-y typu smart beta można traktować jako fundusze indeksowe, ponieważ dokonują inwestycji w sposób mechaniczny a struktura ich portfela jest publikowana każdego dnia). Tym, co je zdecydowanie wyróżnia, jest możliwość handlowania tytułami uczestnictwa takich funduszy na giełdzie. ETF-y oferują nam zatem dwa zupełnie różne sposoby na wejście/wyjście z inwestycji w fundusz.

Pierwszym z nich jest opisane wyżej zawarcie transakcji bezpośredniej z funduszem na rynku pierwotnym. Wygląda ono analogicznie jak dla zwykłego funduszu indeksowego z tym, że rozliczenie transakcji następuje w wystandaryzowanym trybie określonym przez odpowiednią izbę rozrachunkową/rozliczeniową – w przypadku polskich funduszy tą izbą jest KDPW/KDPW_CCP, a rozrachunek i rozliczenie następuje po dwóch dniach roboczych, tak jak na rynku akcyjnym.

Drugim, znacznie wygodniejszym z punktu kontroli ceny wejścia i wyjścia z inwestycji w fundusz, sposobem jest zawarcie transakcji na rynku wtórnym (giełdowym), w czasie trwania sesji giełdowej (czyli analogicznie jak to się dzieje np. w przypadku kupna/sprzedaży akcji danej spółki). Transakcja taka odbywa się bez udziału funduszu, z innym uczestnikiem rynku. Uczestnikiem tym może być inny inwestor, arbitrażysta lub animator rynku/funduszu (wyspecjalizowany podmiot dostarczający płynności na rynku ETF-a – o animatorach dowiesz się więcej z jednego z kolejnych materiałów). Handlowanie ETF-ami na giełdzie dostarcza nam możliwości niewykonalnych w przypadku transakcji na innych funduszach inwestycyjnych – możliwość wykorzystania obecnej, zaistniałej w ciągu trwania sesji giełdowej sytuacji na rynku (nagły spadek/wzrost notowań) do natychmiastowego wejścia/wyjścia z inwestycji w fundusz oraz możliwość dokonania tego wejścia/wyjścia po (względnie) znanej cenie w momencie zawierania transakcji (obie te cechy oczywiście również dotyczą rynku akcji).

Rodzaje kosztów, jakie ponosimy w związku z inwestycją w ETF-a, są podobne jak w przypadku pozostałych funduszy indeksowych. Tutaj również musimy liczyć się z kosztami posiadania w postaci opłaty za zarządzanie oraz pozostałych kosztów operacyjnych i  transakcyjnych funduszu, chociaż ich wysokość jest zazwyczaj niższa (dotyczy to głównie opłaty za zarządzanie i kosztów transakcyjnych – z uwagi na to, że większość transakcji inwestorów dokonywana jest na rynku wtórnym poza funduszem). Koszty wejścia/wyjścia różnią się w zależności od sposobu dokonania inwestycji w fundusz. W przypadku transakcji na rynku pierwotnym, tak samo jak dla innych funduszy indeksowych, mamy do czynienia z opłatami manipulacyjnymi. W przypadku transakcji na rynku wtórnym, pomimo iż nie ponosimy już żadnych opłat manipulacyjnych, to musimy się liczyć z innymi rodzajami kosztów – przede wszystkim z prowizją brokerską i kosztem spreadu (o wszystkich kosztach transakcyjnych związanych z zakupem/sprzedażą ETF-ów dowiesz się więcej z materiału poświęconemu kalkulacji iNAV).

Podsumowując porównanie pomiędzy funduszem indeksowym a ETF-em – chcąc dokonać inwestycji w indeks za pomocą funduszu inwestycyjnego (alternatywą jest m.in. kupno akcji w odpowiednich proporcjach czy kontrakt futures na indeks) możemy wybrać pomiędzy nabyciem na rynku pierwotnym po cenie z końca dnia (fundusz indeksowy lub ETF) a transakcją na rynku giełdowym w czasie sesji po znanej cenie (ETF). Zazwyczaj tańszą opcją będzie dla nas kupno tytułów uczestnictwa ETF-a, jednak w niektórych przypadkach może się zdarzyć, że to inwestycja w fundusz indeksowy będzie dla nas mniej kosztowna (w szczególności jeżeli nie są pobierane żadne opłaty manipulacyjne). Zawsze jednak warto w takiej sytuacji zastanowić się, czy różnica pomiędzy kosztami inwestycji w fundusz indeksowy a ETF (na korzyść funduszu indeksowego) warta jest oddania przez nas dużej części kontroli nad ceną, po której wchodzimy i wychodzimy z takiej inwestycji.

ETF-y a pozostałe publiczne FIZ-y

Według stanu obecnego (początek 2020 roku), fundusz ETF może zostać utworzony w polskiej konstrukcji prawnej jedynie w formie funduszu portfelowego, będącego szczególnym typem publicznego funduszu inwestycyjnego zamkniętego. Związane jest to z dwoma aspektami. Po pierwsze, certyfikaty inwestycyjne FIZ-ów są papierami wartościowymi, a standardowo tytuły uczestnictwa ETF-ów są właśnie papierami wartościowymi (jednostki uczestnictwa FIO i SFIO nie są papierami wartościowymi). Po drugie, polskie prawo dopuszcza możliwość notowania na giełdzie tytułów uczestnictwa tylko publicznych FIZ-ów (niepubliczne FIZ-y mogą stać się publicznymi FIZ-ami po spełnieniu odpowiednich warunków przewidzianych w ustawie o funduszach inwestycyjnych).

Skoro publiczny FIZ spełnia oba wymienione wyżej warunki, to czemu ETF musi zostać utworzony jako szczególny jego typ? Ponieważ pomiędzy ETF-em a pozostałymi publicznymi FIZ-ami istnieje kilka znaczących różnic (o pełnej ich liście dowiesz się z tabeli na końcu materiału o rodzajach funduszy inwestycyjnych w Polsce). Zdecydowanie najważniejszą z nich jest możliwość codziennej kreacji i umorzenia certyfikatów inwestycyjnych ETF-a oraz powiązana z tym konieczność codziennej publikacji wyceny – tradycyjne publiczne FIZ-y kreacji i umorzenia oraz wyceny są w stanie dokonywać nie częściej niż raz na miesiąc.  Drugą istotną cechą jest transparentność portfela inwestycyjnego ETF-a – pomimo iż polskie prawo zabrania publikowania struktury portfela takiego funduszu na bazie dziennej (tak jak ma to miejsce w przypadku większości zagranicznych ETF-ów), to i tak restrykcyjna polityka inwestycyjna takiego funduszu sprawia, że jego portfel, a co za tym idzie również wartość certyfikatu ETF-a, można oszacować z dość dużą dokładnością. Pozostałe publiczne FIZ-y stosują właściwie tylko aktywne podejście do zarządzania, co w połączeniu z jedynie cokwartalną publikacją struktury portfela (w kwartalnych raportach finansowych publikowanych co najmniej kilkanaście dni po dniu bilansowym) i comiesięczną lub cokwartalną wyceną, uniemożliwia nawet bliskie oszacowanie struktury portfela funduszu i wartości jego certyfikatu na dany dzień, nie wspominając już o wycenie jego tytułu uczestnictwa w trakcie trwania sesji.

Obie wymienione cechy wpływają na nieporównywalnie większą płynność ETF-ów w stosunku do pozostałych publicznych FIZ-ów. Dzieje się tak z dwóch wynikających z tych cech powodów, które są niezmiernie istotne dla instytucji finansowych chcących świadczyć usługę animacji certyfikatów takiego funduszu. Po pierwsze, właściwie każdy z nas, w tym oczywiście firmy inwestycyjne, jest w stanie obliczyć bieżącą, szacowaną w ciągu trwania sesji wartość certyfikatu ETF-a (o tym, w jaki sposób można ją kalkulować, dowiesz się z materiału poświęconemu kalkulacji iNAV). Po drugie, konstrukcja ETF-a daje sposobność do codziennego dodatkowego wykreowania dowolnej ilości certyfikatów lub redukcji ilości certyfikatów posiadanych na tzw. książce (rachunku powierniczym instytucji finansowej). Obie te właściwości oraz możliwość zabezpieczania się na rynku właściwym dla inwestycji bazowych funduszu (rynek akcji/obligacji/instrumentów pochodnych na indeksy itp.) sprawiają, że firmy inwestycyjne są w stanie świadczyć usługę animacji rynku na relatywnie wąskim spreadzie i wysokich wartościach kwotowań, ponosząc przy tym stosunkowo niskie ryzyko. W przypadku pozostałych publicznych FIZ-ów żadna firma inwestycyjna, nie łamiąc prawa o zachowaniu poufności informacji, nie jest w stanie dostarczyć kwotowań certyfikatów na tak atrakcyjnych warunkach jak może to robić animator rynku/funduszu ETF.

Inwestorzy funduszy ETF

Jak można wywnioskować z poprzednich akapitów, ETF-y wykazują cechy zarówno funduszy inwestycyjnych (będąc zdywersyfikowanym portfelem aktywów), jak i akcji (dając możliwość handlowania nimi na giełdzie). Właściwości te niewątpliwie są doceniane przez coraz większe grono zarządzających, ale także i przez wielu świadomych inwestorów, bez względu na stopień ich zaawansowania w inwestowaniu. Zapewne część świadomych inwestorów docenia również zalety standardowych funduszy inwestycyjnych, jednak mimo to i tak większość klientów takich funduszy stanowią i będą stanowić inwestorzy mniej nieświadomi, niemający odpowiedniej, często nawet podstawowej wiedzy o inwestowaniu, a polegający w podejmowaniu decyzji dotyczących własnych oszczędności niemal wyłącznie na sugestiach doradców finansowych lub sprzedawców w banku.

Tacy inwestorzy z dużym prawdopodobieństwem ominą inwestycje w ETF-y szerokim łukiem, a to dlatego, że takie inwestycje wiążą się z utrudnieniem w postaci konieczności posiadania rachunku maklerskiego (dla świadomych inwestorów nie jest to aż taki problem, ponieważ zazwyczaj mają oni już założony taki rachunek albo i tak założą go w niedalekiej przyszłości, by móc kupować akcje, obligacje i inne instrumenty finansowe). Inwestycja w standardowe fundusze jest pod tym względem zdecydowanie prostsza, ponieważ nie wymaga ona od inwestora dodatkowej czynności w postaci założenia i utrzymywania jakiegokolwiek rachunku (nie wspominając o potencjalnych kosztach jego prowadzenia) – informacje o transakcjach dotyczących tytułów uczestnictwa funduszu zapisuje i przechowuje wyspecjalizowany w tym zakresie agent transferowy (inaczej obsługujący) pod postacią tzw. rejestru uczestników funduszu.

Brak wystarczającej edukacji finansowej Polaków i wspomniana konieczność posiadania rachunku maklerskiego są przypuszczalnie najważniejszymi powodami, przez które fundusze typu ETF nie znalazły w Polsce jeszcze większego zainteresowania ze strony inwestorów indywidualnych.

Cechy charakterystyczne ETF-ów

Niniejszy materiał warto podsumować listą cech charakterystycznych funduszu typu ETF:

• Przede wszystkim jest funduszem inwestycyjnym, a dokładniej indeksowym funduszem inwestycyjnym;
• Jego celem jest jak najdokładniejsze naśladowanie określonego benchmarku;
• Właściwie każdego dnia sesyjnego istnieje możliwość nabycia/sprzedaży tytułów uczestnictwa na rynku pierwotnym bezpośrednio z funduszem (przez TFI lub przez dystrybutorów), tak jak ma to miejsce w przypadku innych funduszy inwestycyjnych. Transakcja taka odbywa się po cenie nieznanej w momencie zapisu/żądania wykupu – jest ona obliczana na zakończenie tego dnia, a jej publikacja następuje najczęściej w następnym dniu roboczym. Zainwestowane środki pracują od następnego dnia;
• Głównym sposobem dystrybucji tytułów uczestnictwa jest rynek wtórny (giełdowy), na którym na każdej sesji tytuły uczestnictwa mogą zmienić swoich właścicieli. Transakcje odbywają się bez udziału funduszu, z innymi uczestnikami rynku. Cena transakcji jest inwestorowi znana od razu w momencie jej zawierania. Od tego momentu zainwestowane środki pracują na konto inwestora;
• Konstrukcja ETF-a (transparentność portfela, możliwość codziennej kreacji/umorzenia tytułów uczestnictwa na rynku pierwotnym, możliwość zabezpieczania się na rynkach bazowych inwestycji ETF-a) umożliwia animatorom emitenta/rynku na dostarczanie stosunkowo wysokiej płynności (relatywnie niski spread przy wysokich wartościach kwotowań);
• Aby zostać uczestnikiem funduszu należy posiadać rachunek maklerski. W przypadku innych funduszy inwestycyjnych nie ma takiej konieczności.

Dla usystematyzowania różnic pomiędzy portfelowym FIZ-em a pozostałymi rodzajami funduszy inwestycyjnych w Polsce, spójrzmy na koniec na poniższą tabelę.

Tabela. Portfelowy FIZ a pozostałe rodzaje funduszy inwestycyjnych w Polsce

Cecha	Portfelowy FIZ (ETF)	Fundusz indeksowy (FIO/SFIO)	Tradycyjny FIZ publiczny	FIZ niepubliczny
Zezwolenie KNF na utworzenie funduszu	Wymagane	Wymagane	Wymagane	Niewymagane (wystarczy jedynie powiadomienie KNF o utworzeniu funduszu)
Potencjalni uczestnicy	Każdy inwestor	Właściwie każdy inwestor (jedynie wymóg minimalnej kwoty; ewentualnie dodatkowe warunki dla SFIO)	Każdy inwestor	Inwestor spełniający wymogi określone w statucie funduszu (wymogi mogą być minimalne albo znacznie zawężające grono potencjalnych inwestorów)
Przedmiot inwestycji funduszu	Głównie instrumenty finansowe oparte o składniki odwzorowywanego indeksu	Głównie instrumenty finansowe oparte o składniki odwzorowywanego indeksu	Dowolność w podziale na klasy aktywów lub/i na  składniki w ramach danej klasy aktywów	Dowolność w podziale na klasy aktywów lub/i na składniki w ramach danej klasy aktywów
Transparentność portfela funduszu	Wysoka – struktura portfela zbliżona do struktury odzwierciedlanego indeksu	Wysoka – struktura portfela zbliżona do struktury odzwierciedlanego indeksu	Niska – możliwość kontroli portfela funduszu raz na kwartał (z opóźnieniem kilkutygodniowym)	Niska – możliwość kontroli portfela funduszu raz na pół roku (z opóźnieniem kilkutygodniowym)
Tytuł uczestnictwa (TU)	Certyfikat inwestycyjny	Jednostka uczestnictwa	Certyfikat inwestycyjny	Certyfikat inwestycyjny
Czy TU jest papierem wartościowym?	Tak	Nie	Tak	Tak
Czy TU jest podzielny?	Nie	Tak – możliwe jest nabycie ułamkowych części TU	Nie	Nie
Możliwość nabycia TU na rynku pierwotnym (od funduszu)	Zasadniczo każdego dnia roboczego; Jedynie po wycenie WANCI na koniec dnia	Zasadniczo każdego dnia roboczego; Jedynie po wycenie WANJU na koniec dnia	Nieregularnie, przy czym nie częściej niż raz na miesiąc – terminy ogłaszane są przez TFI; Jedynie po wycenie emisyjnej podanej kilka dni wcześniej	Nieregularnie, przy czym nie częściej niż raz na miesiąc – terminy ogłaszane są przez TFI; Jedynie po wycenie emisyjnej podanej kilka dni wcześniej
Możliwość zbycia TU na rynku pierwotnym (do funduszu)	Zasadniczo każdego dnia roboczego; Jedynie po wycenie WANCI na koniec dnia	Zasadniczo każdego dnia roboczego; Jedynie po wycenie WANJU na koniec dnia	Nieregularnie, przy czym nie częściej niż raz na miesiąc (o ile statut funduszu w ogóle umożliwia wykup) – terminy ogłaszane są przez TFI; Jedynie po wycenie WANCI na koniec dnia	Nieregularnie, przy czym nie częściej niż raz na miesiąc (o ile statut funduszu w ogóle umożliwia wykup) – terminy ogłaszane są przez TFI; Jedynie po wycenie WANCI na koniec dnia
Możliwość dokonania rozliczenia transakcji na rynku pierwotnym za papiery wartościowe	Tak	Nie	Tylko dla kreacji	Tylko dla kreacji
Minimalna kwota inwestycji dla inwestora indywidualnego na rynku pierwotnym	Minimalna ilość lub wartość TU określona w statucie	Minimalna kwota określona w statucie funduszu (od kilkuset PLN do kilkuset tysięcy PLN)	Minimalna ilość lub wartość TU określona w statucie	Minimalna ilość lub wartość TU określona w statucie, przy czym nie niższa niż równowartość w złotych 40 000 EUR
Koszt transakcji TU na rynku pierwotnym	Opłata manipulacyjna	Opłata manipulacyjna	Opłata manipulacyjna	Opłata manipulacyjna
Częstotliwość wyceny	Zasadniczo każdy dzień roboczy	Zasadniczo każdy dzień roboczy	Co miesiąc lub co kwartał	Co miesiąc lub co kwartał
Możliwość transakcji TU na rynku wtórnym (giełdowym)	Tak	Nie	Tak	Nie
Cena transakcyjna na rynku wtórnym	Cena ustalona w trakcie trwania sesji giełdowej; Zbliżona do bieżącej na moment transakcji WANCI	—	Cena ustalona w trakcie trwania sesji giełdowej; Kupno z wyraźną premią, sprzedaż z wyraźnym dyskontem	—
Minimalna kwota inwestycji dla inwestora indywidualnego na rynku wtórnym	1 certyfikat inwestycyjny (jednak z uwagi na minimalną prowizję brokerską warto rozważyć transakcję o wartości co najmniej kilku tysięcy PLN)	—	1 certyfikat inwestycyjny (jednak z uwagi na minimalną prowizję brokerską warto rozważyć transakcję o wartości co najmniej kilku tysięcy PLN)	—
Koszt transakcji TU na rynku wtórnym	Prowizja brokerska	—	Prowizja brokerska	—
Płynność TU na giełdzie	Stosunkowo wysoka (z uwagi na transparentność portfela i możliwość codziennej kreacji/umorzenia na rynku pierwotnym)	—	Minimalna (brak transparentności i możliwości codziennej kreacji/umorzenia na rynku pierwotnym)	—
Konieczność posiadania rachunku maklerskiego	Tak	Nie, TU zapisane są w rejestrze uczestników funduszu	Tak	Nie, TU zapisane są w ewidencji uczestników funduszu

Źródło: opracowanie własne